Hem profesyonel çiçek ve bitki yetiştiricilerin hem de evde hobi olarak bitki yetiştirenlerin bitki çoğaltmak için en çok kullandıkları çoğaltma yöntemlerinden biri çelikleme de denilen çelik köklendirmedir. Çelikleme yöntemi temel olarak; bitkiden alınan bir çeliğin yani bir bitki organının su ya da toprakta köklendirilmesidir. Bitki çoğaltmak için, çelikleme dışında ayırma ve daldırma bitkinin türüne göre uygulanan yöntemler arasında yer alır. Çiçekli bitkilerde tohumla çoğaltma da yeni bir bitki elde etmek için kullanılan yöntemlerdendir. Ancak her bitki çoğaltma yöntemi hepsinde kullanılmaz.
Hangi bitkinin nasıl çoğaltılacağını bilmek için bitkiyi iyi tanımak gerekir. Aksi halde çoğaltma işlemi gerçekleşmez. Örneğin; soğan köklü ya da yumru köklü bir bitkiyi çoğaltmak için ayırma yöntemi kullanmak gerekir. Yeni bir bitki elde etmek için ana bitkiden yumru ya da soğan ayrılarak yeni bir toprağa, saksıya ekilir. Ana bitkiden yeni ve sağlıklı bir bitki oluşması için çoğaltma tekniklerini uygularken bitkinin bulunduğu ortam ve koşullar önem taşır. Çelikleme yöntemi genel olarak; ana bitkiden uygun çelikler alındığında ve çeliklerin köklenmesi için uygun koşullar sağlandığında başarıya ulaşan bir yöntemdir. İç ve dış mekanda yetiştirilen pek çok yeşil yapraklı bitkiyi, süs bitkisini ve çiçeği çoğaltmak için kullanabileceğiniz bu yönteme dair daha ayrıntılı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz.
Çelik Köklendirme Yöntemi
Çelik köklendirme; bir bitkinin, yaprak, kök ve gövde gibi organlarını kesip başka bir toprak ya da suda köklendirilmesine denir. Çelik, bir bitkiden alınan köksüz bitki organlarıdır. Dal, göz, yaprak ya da sürgün gibi eşeysiz bitki parçalarıdır. Çoğaltılacak ana bitkiden, temiz bir bıçak ya da makas yardımıyla kesilen yaprak ya da dal gibi bir organ, bir kaptaki su içinde ya da toprak içinde konulur ve köklenmesi beklenir. Köklenme süresi, bitkiden bitkiye değişiklik gösterir. Ayrıca çeliğin alındığı ana bitki, çeliklerin köklenme sırasında içinde bulunduğu mevcut koşullar köklenme süresi üzerinde etkilidir.
Afrika Menekşesi, Begonya, Lavanta, Sardunya, Ortanca ve Fuşya gibi bitkiler çelikle çoğaltılabilen bitkilerden bazılarıdır. Ayrıca son yıllarda iç ve dış mekanların gözde bitkilerinden olan sukulent çeşitleri de çelik köklendirme yöntemiyle çoğaltılabilir. Sukulent yaprakları yeni sukulentler elde etmek için koparılır. Toprak üzerine serilip aydınlık bir yere koyulur. Ardından çok sulamadan ama toprağını nemli tutarak köklenmesi beklenir.
İç ve dış mekanlarda rengi ve görünümüyle çok sevilen Afrika Menekşesi en çok çoğaltılan bitkilerdendir. Afrika Menekşesi, Zambak, Peperomia, Begonya, Kalanchoe ve Peygamber Kılıcı gibi bitkiler, uygun çelikler alındığında hızlı kök verebilen bitkiler arasındadır. Yanlış yaprak kesimi, çok sulama ya da yanlış toprak seçimi gibi nedenlerle alınan çeliklerde kök gelişimin sağlanamaması da mümkündür.
Çelikleme yöntemi doğru uygulandığında başarılı sonuçlar elde edilebilir. Bu yöntemde bazı temel noktalara dikkat etmek hem ana bitkide çelik alınmasının ardından herhangi bir bozulma olmaması hem de çeliğin kök gelişimi açısından önemlidir. Öncelikle sağlıklı bir yeni bitki elde etmek için ana bitkinin sağlıklı olması gerekir. Rengi koyu, yer yer sararmış, soluk ve artık canlılığını kaybetmiş yapraklar çelik almak için uygun değildir. Çelik almak için, daha canlı, daha renkli ve kuruma, solma, yırtılma gibi bozulmalar olmayan sağlıklı yaprakları tercih etmelisiniz. Bu tip yapraklar, daha çok köklenir. Çelik almak istediğiniz yaprağı; temiz, pas, kir bulunmayan bir bıçak ya da bitki makası yardımıyla kesebilirsiniz. Çiçekli bitkilerde genel olarak yaprak, üç-dört santim boyutundaki sapıyla kesilmelidir. Çelik olarak dal alıyorsanız ve dalda çok fazla yaprak varsa bu yaprakları kopararak biraz azaltmanız gerekir.
Ana bitkiden aldığınız çeliği, küçük bir saksıda ya da temiz su dolu bir kap içinde köklendirebilirsiniz. Yaprak çelikleri diktikten sonra toprağını nemlendirebilirsiniz ancak çok sulamaktan kaçınmalısınız. Suda köklendirme yapacaksanız, suyu düzenli olarak kontrol etmeli, su bulandığında çeliğin suyunu değiştirmelisiniz. Suda köklenme gözlemlendikten sonra bitkinizi dilerseniz toprakla buluşturabilirsiniz. Bazı bitkilerde suda kök oluşumunun ardından bitki bakımına su dolu kap içinde devam edilir ancak her bitki buna uygun değildir. Bazı bitkilerde köklerin sürekli su içinde kalması kök çürümesine neden olur.
Çelikle Köklendirmenin Olumlu Yönleri
Çelik köklendirmek için dal çelikleri, yeşil çelikler, yaprak çelikleri, kök çelikler ve yapraklı göz çelikleri kullanılır. Bitkilerden çelik olarak hangi organın alınacağı bitkiye göre değişkenlik gösterir. Dal çelikleri genellikle meyve fidanlarının çoğaltılması amacıyla en sık kullanılan yöntemdir. Yeşil çelikler, süs bitkisi türlerinden yeni bir bitki elde etmek için alınır. Genelde süs bitkilerinden yaprak ve yaprak sapları çelik olarak alınır. Ahududu gibi meyvelerin çoğaltılması için ise kök çelikleri kullanılır. Bitkilerin köklerinden kesilen kök parçaları ile yeni bitki elde edilir. Yapraklı göz çelikleri ise kısa dal ile yaprak sapından oluşur. Bahçe bitkilerinin çoğaltılmasında kullanılır. Çelikle köklendirmenin olumlu yönleri aşağıdaki gibidir:
- Çelik köklendirme ile ana bitkinin birebir aynısını elde edebilirsiniz. Tohum ile çoğaltılan bitkilerde, yeni bitkinin çiçekleri farklı renk olabilir ancak çelik köklendirme ile elde edilen yeni bitki, ana bitkinin renklerini taşır.
- Çelikle köklendirme yapmak için çok fazla malzemeye ihtiyaç duyulmaz. Ana bitki, çelik almak için bir bıçak, çeliklerin kök gelişimi için toprak ya da su temel malzemelerdir.
- Çelikler tohumla köklendirmeye göre çok daha hızlı bir şekilde büyür.
- Bitki yetiştirebilen herkesin yapabileceği son derece kolay bir yöntem olan çelik köklendirme ile siz de bitkilerinizi rahatlıkla çoğaltabilirsiniz.
Çelikle Köklendirmenin Olumsuz Yönleri
Çelikle çoğaltma kolay bir yöntem olması sebebiyle ev ortamında hobi olarak bitki yetiştirenlerin ve amatör yetiştiricilerin yeni bitki elde etmek için en çok kullandıkları yöntemdir. Pek çok olumlu yönü bulunan ve doğru uygulandığında sağlıklı yeni bir bitkiye sahip olmanızı sağlayan bu köklendirme yönteminin olumsuz yönleri ise aşağıdaki gibidir:
- Ana bitkiden alınan çelik, başka bir toprakta ya da suda gelişmeyebilir. Çelik yeni ortamına alışamayabilir. Bu da köklenme gelişmemesine ya da sağlıklı bir kök gelişimi görülmemesine neden olur.
- Köklenme ortamı, nem, ışık ve sıcaklık gibi nedenler köklenmeyi doğrudan etkiler.
- Çelik alırken ana bitkiye, bitkinin köküne zarar vermemeye dikkat etmek gerekir. Yanlış çelik alımı ana bitkiye zarar verebilir. Özellikle kökten hatalı çelik alımı ana kökün zedelenmesi ve zayıflamasıyla sonuçlanabilir.
İç ve dış mekanları güzelleştiren, psikolojiyi olumlu bir şekilde etkileyen ve insanlara yaşam enerjisi veren bitkilerin hayatınızda daha çok yer kaplamasını istiyorsanız sevdiğiniz ve beğendiğiniz bitkilerden çelikler alıp yeni bir bitki elde etmeyi deneyebilirsiniz. Uygun koşulları ve ortamı sağladığınızda aldığınız çeliklerin kısa zamanda köklendiğini görebilir ve yeni bitkinizin yavruladığına tanık olabilirsiniz. Bitki çoğaltmanın pek çok yolu olsa da süs bitkilerinde en çok kullanılan yöntemlerden biri olan çelikleme ile hızla büyüyen yepyeni bir bitkiye sahip olabilirsiniz. Çelikleme yöntemini, salonunuzdaki çok sevdiğiniz bitkileri evinizin farklı alanlarında yetiştirebilmek için de kullanabilirsiniz.
Bitkileri ve çiçekleri seviyorsanız Taze Çiçek’te her biri son derece sağlıklı farklı türlerde çok sayıda bitki türünü bir arada bulabilirsiniz. Sevdiğiniz çiçek ve yeşil yapraklı bitkilerden satın alıp dilerseniz evinizde bu bitkileri çelikleme yöntemiyle hızlı ve pratik bir şekilde çoğaltabilirsiniz. Taze Çiçek ile onlarca farklı bitki ve çiçek türünü inceleyebilir ve istediğiniz bitkiye avantajlı fiyatlarla hemen sahip olabilirsiniz.
